خارها و انواع آن{جلسه سی و دوم}

مقدمه

خارها یکی از اتصالات موقت می باشند که بین شافت ها و قطعات متصل به آنها قرار می گیرند و باعث انتقال نیرو و حرکت می شوند. خارها را بین شیارهای ایجاد شده روی دو قطعه قرار می دهند که می تواند بدون لقی باشد یا اینکه لقی داشته باشد. در ادامه با انواع خارها و کاربردهای آنها آشنا می شویم.

خار انگشتی

از خارهای انگشتی برای قطعاتی استفاده می شود که نسبت به هم حرکت دورانی دارند همانند قرقره ها، مفصلها، چرخ زنجیرها و …

به طور کلی خارهای انگشتی را در چهار نوع دسته بندی می کنند که در شکل زیر نشان داده شده است. در نگاه اول این خارها شبیه پین هستند ولی یک اختلاف اساسی با هم دارند و آن هم اینکه خارهای انگشتی به صورت لق به کار می روند. در انتهای خارهای انگشتی سوراخ دار از اشپیل یا حلقه های فنری یا پولک های فنری به منظور افزایش ایمنی و اطمینان از عدم خروج آنها استفاده می شود. استاندارد مورد استفاده برای آنها DIN EN 22341 یا ISO 2341 می باشد و DIN EN 22340 یا ISO 2340 می باشد. 

در شكل زير نمونه اى از كاربرد خارهاى انگشتى را مشاهده مى كنيد:

در جلسه بعدی در مورد اشپیل ها و استاندارد آنها به طور کامل بحث می شود.

خار فنری

خارهای فنری خارهایی هستند که به صورت دایره ای ساخته می شوند و با داشتن سطح تماس زیاد به دور شافت قابلیت تحمل نیروهای محوری زیاد را دارند. معادل انگلیسی خار فنری Circlip می باشد و معمولا در سه گروه زیر دسته بندی می شوند:

1. خار فنری
2. حلقه فنری مفتولی
3. پولکی فنری

در خارهای فنری معمولا دو سوراخ در قسمت انتهایی آنها وجود دارد که به عنوان نگهدارنده برای جا انداختن استفاده می شود. این سوراخ ها در دو نوع بیرونی و داخلی هستند و با استفاده از یک خار جمع کن می توان آنها را به راحتی جا انداخت. استاندارد DIN471 برای میله ها و DIN472 برای سوراخ هاست.

براى جا زدن خارهاى فنرى از ابزارهايى با نام خارجمع كن و خار بازكن استفاده مى شود كه در شكل زير نشان داده شده است:

حلقه فنری مفتولی مطابق استاندارد DIN7998 به دو شکل نوع A و نوع B معرفی می شوند که نوع A برای شیاری روی محور و نوع B برای شیار داخل سوراخ کاربرد دارد و به صورت زیر می باشد:

پولکی فنری به صورت زیر می باشد که البته در استاندارد با نام نوع E شناخته می شود چون به شکل حرف E انگلیسی می باشد و در دسته بندی در گروه خارهای فنری بیرونی و داخلی قرار می گیرد و در اینجا به دلیل کاربردی بودن این نوع نامگذاری در ایران به این صورت معرفی کرده ایم. DIN 6799 استاندارد مورد استفاده آنهاست.

نکته: عیب پولکی فنری این است که نیروی محوری کمی تحمل می کند.

محورهاى خاردار

محورهاى خاردار محورهايى هستند كه تعدادى شيار و برآمدگى بر روى توپى و شافت آنها وجود دارد تا بتوانند به خوبى بر روى هم قرار گيرند و كار قفل شوندگى‌ را انجام دهند. پروفيل دندانه ها و شيارهايى كه بر روى هم قرار مى گيرند به سه صورت زير مى باشد:

1. محور خاردار با پروفيل مثلثى يا هزارخار
2. محور خاردار با پروفيل مستطيلى
3. محور خاردار اولونت

محور خاردار شكل زير از نوع اولونت مى باشد. استاندارد مورد استفاده آنها DIN ISO 14 مى باشد. توپى با نام Splined Sleeve و شافت با نام Splined Bar شناخته مى شود.

خار ناخنى

خار ناخنى يا خار پولكى يا Woodruff Key معمولا بر روى محورهاى مخروطى به كار مى روند و قابليت انتقال نيروهاى كم را دارند. يكى از مزاياى خارهاى ناخنى اين است كه در اثر تماس با شيار داخل قطعه خود به خود مى لغزند و بر آن منطبق مى شوند. استاندارد مورد استفاده آنها DIN6888 است.

خار تخت

خارهاى تخت همانطور كه از نامشان پيداست به صورت تخت هستند و در يك شيار روى قطعه قرار مى گيرند. اين خارها در دو نوع سرتخت و سرگرد ساخته مى‌شوند. معادل انگليسى اين خار Parallel Key مى باشد كه با نام خار چهار پهلو نيز شناخته مى شود. نحوه قرارگيرى آن نيز به صورت زير است:

1. خارهاى‌ تخت انطباقى
   اين خارهاى از با كمى سفتى در شيار خود جا زده مى شوند و از بالا داراى لقى مى باشند. طول شيار مى بايست از طول خار بيشتر باشد و براى جلوگيرى از حركت قطعه از پيچ و مهره يا وسايل ديگر استفاده مى شود.
   
2. خارهاى‌ تخت لغزشى

زمانى كه قطعه سوار شونده داراى‌حركت طولى باشد از اين نوع خار استفاده مى شود همانند كلاچ ها. براى جلوگيرى از حركت خار از يك پيچ يا پين استفاده مى شود تا در جاى خود محكم باشد.
نكته: استاندارد مورد استفاده براى خارهاى تخت DIN6885 مى باشد.

براى دسترسى به جلسه قبل مى توانيد از لينك زير استفاده كنيد:

• آشنايى با رول بيرينگ ها

براى اطلاع از مطالبى كه در آينده منتشر مى شوند و يا مطالبى كه صرفا در كانال منتشر مى شوند مى توانيد ما را در کانال تلگرام و یا اینستاگراممون دنبال کنید.