آموزش مولتیمتر – بخش دوم { چک کردن اتصالات و نحوه تعویض فیوز }

مقدمه

با سلام خدمت همه شما دوستان. ما قبلا یک بار در مورد مولتیمتر صحبت کرده بودیم. در اون جلسه نحوه اندازه گیری ولتاژ و جریان و مقاومت رو با همدیگه یاد گرفتیم. در این جلسه میخوایم در مورد روش تعویض فیوز و Continuity صحبت کنیم. مثل همیشه پیشنهاد میکنم برای فهم بهتر این جلسه ابتدا جلسه قبل رو از لینک زیر بخونید:

• آموزش مولتیمتر- بخش اول

چک کردن اتصالات (Continuity) :

[post_shop]

مفهوم Continuity در واقع چک کردن مقدار مقاومت بین دو نقطه هست. اگه مقاومت بین دو نقطه بسیار پایینه باشه ( کمتر از چند اهم) آنگاه اون دو نقطه از نظر الکتریکی به یکدیگر متصل هستند و در این حالت مولتیمتر صدا میده اما اگه مقاومت بین اونها بیشتر از چند اهم باشه ، آنگاه اون دو نقطه به همدیگه وصل نیستند و مولتیمتر هیچ صدایی رو تولید نمیکنه.

یکی از بخش های مهم هر مولتیمتر ، این قسمت هست که با اون چک میکنیم که آیا نقطه هایی که باید به همدیگه متصل باشند ، متصل هستند یا خیر و بر عکس.  این خاصیت وقتی که  یک PCB به درستی کار نمیکنه بسیار کمک کننده هست.

برای قرار دادن مولتیمتر بر روی این حالت ، دنبال گزینه ای بگردید که “یک دیود به همراه علامت پخش صدا” وجود داره. شکل زیر گویای همه چیز هست.

حالا دو تا پراب رو به همدیگه متصل کنید. در این حالت باید ، یک صدا تولید بشه. این صدا نشون میده که داره یک مقدار بسیار کمی جریان بین دو پراب مولتیمتر جا به جا میشه.

تذکر: برای تست این حالت بر روی PCB ، حتما قبل از انجام هر کاری تغذیه PCB خود را قطع کنید.

بیایید این کار رو بر روی بردبردی که تا تغذیه ای بهش متصل نیست ، امتحان کنیم و دو سر پراب رو به دو نقطه ای که میدونید به هم دیگه وصل هستند ، اتصال دهید. در این حالت باید مولتیمتر صدایی رو تولید کنه. به عنوان نمونه ای دیگه ، فرض کنید یک برد میکروکنترلرداردرست کردید. از خروجی رگولاتور که تغذیه شما میرسه به میکروکنترلر میخوایم اتصالاتش رو چک کنیم. یک سر پراب رو روی خروجی رگولاتور بذارید و سر دیگه اش رو روی پایه مربوط به VCC میکروکنترلر. اگه مولتیمتر صدایی دارد ، پس تغذیه به میکروکنترلر شما به صورت کامل و درست میرسه و مشکلی از این بابت وجود نداره. اما اگه مولتیمتر صدایی تولید نکرد ، پس یک جای این مسیر قطعی وجود داره و باید درست بشه.

یکی از خواص مهم Continuity ، چک کردن اتصال دو پایه قطعات SMD به هم دیگه هست. اگه به وسیله ی چشم نمیتونید دقیق تشخیص بدید که دو پایه به همدیگه متصل هستند یا خیر ، راه دیگه استفاده از مولتیمتر هست که این کار رو به صورت کاملا دقیق برای شما انجام میده.

وقتی که یک مدار یا برد شما به درستی کار نمیکنه ، استفاده از این خاصیت یکی از گام هایی هست که میتونه در عیب یابی مدار کمک کنه. در زیر مراحل عیب یابی  برد با استفاده از این خاصیت رو آوردیم:

• ابتدا تغذیه مدارتون رو متصل کنید و چک کنید که ولتاژهای مدارتون (یعنی VCC و GND) همونطوری که باید باشند هستند یا خیر. یعنی سطح ولتاژی که شما انتظار دارید رو دارند یا خیر. به عنوان مثال اگه خروجی رگولاتور شما باید 5 ولت باشه ولی الان 4.2 ولت هست و رگولاتور بسیار داغ کرده ، این به این معنا هست که مدار شما داره جریان بسیار زیادی رو میکشه.
• تغذیه برد رو قطع کنید و اتصال بین VCC و GND رو بررسی کنید. اگه این دو نقطه به همدیگه وصل بودند ( یعنی مولتی متر صدا داد) پس یک جایی اتصال کوتاه اتفاق افتاده و باید این موضوع تصحیح بشه.
• با استفاده از Continuity ارتباط بین VCC و GND و پایه های تغذیه مربوط به قطعات و میکروکنترلر خودتون رو چک کنید و ببینید که آیا VCC دقیقا به پایه تغذیه قطعات شما رسیده یا خیر. برای GND هم همین موضوع رو چک کنید.
• پس از این که مطمین شدید که میکروکنترلر شما تغذیه اش به درستی متصل شده ، حتما با استفاده از دیباگ ، برنامه تون رو دیباگ کنید و البته میتونید در این هنگام از لاجیک آنالایزر هم استفاده کنید.

خازن های بزرگ و Continuity

وقتی در حال چک کردن اتصال بین VCC و GND هستید ، ممکنه ناگهان صدایی از مولتی متر تولید بشه و یهو صدا قطع بشه و شما اینجور فک کنید که  این دو نقطه به همدیگه متصل هستند. این اتفاق ممکنه گاهی اوقات بیفته و به این دلیل هست که یک خازن بزرگ بین VCC و  GND مدار شما وجود داره. مولتی متر در حال جست وجو برای مقاومت های بسیار کوچک هست و  خازن ها وقتی که در حال شارژ هستند ، برای چند لحظه اتصال کوتاه میشوند و سپس این اتصال قطع می شود. به همین خاطر گاهی اوقات شما ناگهان صدایی میشونید ولی پس از آن ، صدا قطع میشود.

تعویض فیوز مولتی متر

یکی از اشتباه های معمولی که هنگام کار با مولتی متر برای تازه کارها پیش میاد این هست که دو سر پراب رو بین VCC و GND قرار میدن و میخوان که جریان رو اندازه گیری کنند. این کار ، باعث میشه که یک اتصال کوتاه بین VCC و GND مدار از طریق مولتی متر اتفاق بیفته و نتیجه اش هم اینه که یک جریان بالایی از مولتی متر عبور میکنه. به همین خاطر فیوز داخلی مولتی متر ابتدا داغ میشه و اگه جریان عبوری بیشتر از 200 میلی آمپر بشه میسوزه. متاسفانه وقتی که این اتفاق هم میفته ، هیچ نشانه ای مولتی متر از خودش بروز نمیده و ما نمیفهمیم که این اتفاق افتاده و  مقادیر اندازه گیری رو هم اشتباه نشون میده.

اولین نکته ای که باید در این مواقع بهش توجه کنید این هست که آمپرمتر به صورت سری در مدار قرار میگیره. ما در جلسه قبل یاد گرفتیم که چگونه جریان الکتریکی رو با استفاده از مولتی متر اندازه گیری کنیم. پس اگه از این جور اشتباهات انجام میدید ، حتما قبلش اون قسمت رو دوباره بخونید تا نحوه صحیح اندازه گیری جریان رو بفهمید.

کاری که باید در مرحله بعد انجام بدیم این هست که فیوز مربوط به مولتی متر رو تعویض کنیم. ما در زیر به صورت گام به گام نحوه تعویض فیوز رو بر روی یک نمونه مولتی متر آوردیم. برای همه مولتی مترها تقریبا به همین شکل میشه فیوز رو تعویض کرد.

گام 1: ابتدا پیچ مربوط به باتری را باز کنید و باتری را از مولتی متر جدا کنید.

گام 2: دو پیچ که در پشت قسمت باتری ها وجود دارد را جدا کنید.

گام 3: مطابق شکل زیر ، قسمت مشکی رنگ را از بدنه جدا کنید:

اکنون میتونید برد اصلی مولتی متر رو مشاهده کنید:

همونطور که در شکل زیر مشاهده میکنید ، دو فیوز بر روی برد وجود داره. این فیوزها رو جدا کنید و فیوزهای جدید رو جا سازی کنید:

حتما توجه کنید که فیوزهای سالم رو جایگذاری کنید و مقدار فیوزهای جدید هم با مقدار فیوزهای قبلی یکی باشن. یعنی مثلا اگه فیوز قبلی 200 میلی آمپر بوده ، فیوز جدید هم 200 میلی آمپر باشه.

تذکر: همونطور که در شکل هم مشخص بود ، مولتیمتر دارای دو فیوز هست. یک فیوز مربوط به پورت 200 میلی امپر و یک فیوز مربوط به پورت 10A حواستون باشه که فیوز مربوط به 200 میلی آمپر رو با فیوز مربوط به 10A جا به جا نکنید. برای چک کردن دوباره مقدار فیوز ، میتونید از انتهای قسمت فلز مربوط به فیوز ، مقدار اون رو بخونید.

قطعات و مسیرهای سیم کشی که در برد مربوط به مولتیمتر قرار داده شده اند ، برای جریان های متفاوتی طراحی شده اند. بنابراین اگه یه فیوز با مقداری متفاوت ( مثلا 5 آمپر) رو به جای فیوز اصلی بذارید ، ممکنه به برد مربوط به مولتیمتر شما آسیب برسه.

گاهی اوقات شما ممکنه نیاز داشته باشید تا جریان های بالا رو اندازه گیری کنید. مثلا جریان مصرفی یک موتور یا یک المان حرارتی. به همین علت ، برای اندازه گیری جریان های بالا و پایین دو محل متفاوت در نظر گرفته شده. یک محل برای اندازه گیری جریان در حد میلی آمپر و محلی دیگر ، برای اندازه گیری جریان در حدود آمپر. اگه شما بخواید تا جریان های بالاتر از 200 میلی آمپر رو با استفاده از قسمت mA اندازه بگیرید ، آنگاه ممکنه فیوز مربوط به این قسمت بسوزه. اما اگه از قسمت مربوط به 10A استفاده کنید ، خطر سوختن فیوز کمتر میشه. البته حداقل جریانی هم که میتونید بخونید 0.01 آمپر یا 10 میلی آمپر خواهد بود. اکثر سیستم هایی که ما باهاش کار میکنیم جریان مصرفی بیشتر از 10 میلی آمپر دارند ، پس معمولا همون پورت 10A جوابگوی خیلی از نیازهای ما خواهد بود. اما اگه بخواید که جریان های بسیار پایین ( در حد نانو یا میکرو آمپر) رو اندازه گیری کنید. پورت مربوط به جریان های پایین میتونه به شما کمک کننده باشه.

تذکر: اگه میخواید از پورت 10A برای اندازه گیری جریان استفاده کنید ، حتما باید دکمه چرخشی مربوط به رنج اندازه گیری جریان رو روی 10A تنظیم کنید.

پارامترهایی که یک مولتی متر خوب باید دارا باشد:

هر فردی قطعا تجربیات و ترجیحات خاص خودش رو داره ولی حداقل چیزی که ما از یک مولتیمتر انتظار داریم اینه که خاصیت Continuity رو داشته باشه. بقیه موارد دیگه یک سری موارد اضافی هست که کار با مولتیمتر رو برای ما راحت تر میکنه. در زیر یک سری از این موارد آورده شده است.

 خاصیت autoranging : این خاصیت یکی از خواصی هست که برخی از مولتی مترها اون رو دارن و به این معنی است که مولتیمتر خودش به طور خودکار بتونه رنج اندازه گیری ولتاژ یا جریان یا مقاومت رو تشخیص بده. بدون این که شما نیاز به تنظیم کلید چرخشی مربوط به رنج داشته باشید. این خاصیت وقتی میتونه خیلی مفید باشه که شما بدونید چجور ازش استفاده کنید. به طور کلی ، مولتی مترهایی که این خاصیت رو دارند کیفیت بالاترو ویژگی ها و مشخصات بیشتری هم دارند. البته یک سری مدارها هم هستند که ولتاژ و جریان اون ها بسیار سریع تغییر میکنه و خاصیت auto-range نمیتونه همیشه محدوده صحیح رو تشخیص بده.

[/post_shop]

[/ihc-hide-content]

داشتن LCD با پس زمینه روشن : گاهی اوقات پیش میاد که ما در تاریکی مجبوریم مدارمون رو تست و اندازه گیری کنیم. در این حالت اگه LCD ما پس زمینه ای روشن داشته باشه میتونه به ما در اندازه گیری راحتتر پارامترهای مورد نیازمون کمک کنه. هر چند که عده ای ممکنه نیاز داشته باشند و یا دوست داشته باشند که از LCD هایی با پس زمینه خاموش استفاده کنند.

 دکمه چرخشی مناسب: این که دکمه چرخشی  (که ما قصد داریم باهاش رنج اندازه گیری و یا نوع اندازه گیری مون رو تغییر بدیم ) مناسب باشه و موقع حرکت از خودش یک صدا تولید کنه تا ما مطمین بشیم که سالم هست هم میتونه جزو گزینه ها باشه. اگه یک دکمه چرخشی خیلی راحت و بی سر و صدا حرکت کنه ، به این معنی است که احتمالا مولتیمتر شما خراب شده. البته این گزینه زیاد هم مهم نیست ولی میتونیم جزو گزینه ها قرارش بدیم.

 پراب مناسب:به کیفیت پراب هایی که همراه با مولتیمتر تحویل میگیرید ، توجه داشته باشید. گاهی اوقات دیده میشه که پراب ها در نقاط انعطاف پذیر خودشون شکسته میشن و دقیقا همون لحظه هست که ما نیاز شدیدی به یک پراب سالم داریم. البته میشه بعدا خیلی راحت و با قیمتی پایین پراب ها رو عوض کرد ولی از همون اول توجه کنید که پراب خوبی داشته باشید.

خاموش شدن اتوماتیک (Auto-off) : یکی از خواص خوبی که یک مولتی متر میتونه داشته باشه خاموش شدن اتوماتیک هست که به ندرت در مولتی مترهای ارزان قیمت دیده میشه. این خاصیت میتونه به کاربران تازه کار و یا حرفه کمک کنه تا وقتی که یادشون رفت مولتی متر خودشون رو خاموش کنن ، خود مولتی متر پس از مدتی خود به خود خاموش بشه.

خوب دوستان. در این دو جلسه ما به صورت کامل در مورد مولتی متر توضیحاتی رو ارایه کردیم. اگه همه این توضیحات رو فهمیده باشید ، میتونید کار با مولتی متر رو در دنیایی حرفه ای آغاز کنید و جواب خیلی از سوالاتی که دارید رو پیدا کنید. مثلا آیا LED واقعا 20 میلی آمپر جریان میکشه؟ آیا آب یا لیوان رسانا است؟ آیا میشه یک فویل آلمینیومی رو با سیم ها تعویض کرد؟ با استفاده از مولتی متر دیجیتال میتونید جواب خیلی از این سوالاتتون رو پیدا کنید.

مثل همیشه میتونید ما رو در تلگرام و یا اینستاگرام دنبال کنید: